Vessel Monitoring System หรือ VMS คือระบบติดตามเรือประมงที่หลายประเทศนำมาใช้ควบคุมและเฝ้าระวังการทำประมงแบบผิดกฎหมาย (IUU Fishing) เป็นเทคโนโลยีที่ใช้การผสมผสานระหว่างอินเทอร์เน็ต จุดพิกัดบอกตำแหน่งด้วยดาวเทียม (GPS) ร่วมกับสัญญาณเครือข่ายของโทรศัพท์มือถือ (Global Service Mobile : GSM)
ซึ่งเมื่อนำมาทำงานร่วมกันจะทำให้รู้ถึงพิกัดของเรือประมง (Vessel Positioning System หรือ VPS) ได้ตลอดเวลา ในปัจจุบันสามารถติดตามผ่านระบบ Application แบบออนไลน์ได้อีกด้วย ทำให้ติดตามการเดินทางของเรือประมงได้ตลอดเวลา และยังสามารถเช็คประวัติการเดินเรือประมงแบบย้อนหลังได้ ช่วยให้นำข้อมูลการเดินเรือต่าง ๆ มาวิเคราะห์แนวโน้มของผู้ควบคุมเรือประมงดังกล่าวว่าเข้าข่าย IUU Fishing หรือไม่
ในปัจจุบันประเทศไทยเองก็ได้มีการนำระบบติดตามเรือประมง VMS มาใช้งาน ในระบบการติดตามจะจำแนกประเภทของเรือประมงที่น่าสงสัยว่าอยู่ในระดับปกติ เฝ้าระวัง เสี่ยง หรืออันตราย มีการควบคุมเฉพาะเรือประมงที่มีขนาดตั้งแต่ 30 ตันกรอสขึ้นไป ข้อมูลการเดินเรือที่ติดตามตามกฎหมายนี้จะถูกส่งไปยังศูนย์ปฏิบัติการเฝ้าระวังและคาดการณ์สถานการณ์ด้านการประมง สังกัดกรมประมง โดยอัตโนมัติ
ข้อมูลที่ได้รับมาจะถูกควบคุมภายใต้พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 แต่เจ้าของธุรกิจการเดินเรือก็สามารถนำระบบติดตามเรือมาใช้งานได้ เพราะการนำระบบติดตามนี้มาใช้งานสามารถก่อให้เกิดประโยชน์และมีข้อดีต่อกิจการเดินเรือดังต่อไปนี้
เรือนับเป็นทรัพย์สินที่มีมูลค่ามหาศาล การนำระบบติดตามเรือมาใช้จะช่วยให้เจ้าของเรือสามารถรู้ตำแหน่งของเรือได้ตลอดเวลา หากเรือเกิดปัญหาไม่ว่าจะเป็นอุบัติเหตุ เครื่องยนต์เสียหาย เรือจม เรือถูกปล้นกลางทะเล หรือมีเหตุให้ต้องการความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน เจ้าของเรือจะสามารถทราบได้ทันที ช่วยให้สามารถดำเนินการให้ความช่วยเหลือหรือจัดการกับปัญหาได้อย่างทันการณ์ เป็นการช่วยชีวิตและนำทรัพย์สินต่าง ๆ บนเรือกลับคืนมาได้อย่างปลอดภัย
การแจ้งที่อยู่ด้วยระบบ VMS (Vessel Monitoring System) นั้นสามารถใช้เป็นหลักฐานในกรณีที่ต้องร้องเรียนค่าเสียหายเมื่อเรือประสบภัยพิบัติทางธรรมชาติ เกิดความเสียหาย จำเป็นต้องร้องเรียนขอเงินชดเชยจากภาครัฐ ไม่ว่าจะเป็นค่าชดเชยความเสียหายจากการที่เรือจม ค่าใช้จ่ายสำหรับกู้เรือขึ้นมา รวมถึงค่าซ่อมแซมเรือในส่วนที่เสียหาย เป็นต้น อันเป็นหลักฐานที่ชัดเจนและทางราชการมิอาจปฏิเสธได้อีกด้วย
การเดินเรือตามแผนการที่กำหนดย่อมทำให้เกิดประโยชน์ได้อย่างสูงสุดและคุ้มค่า การนำเทคโนโลยี VMS ติดตามเรือลักษณะนี้มาใช้จะช่วยให้ผู้ควบคุมการเดินเรือทราบข้อมูลของเรือนับแต่ที่เคลื่อนออกจากท่าได้ตลอดเวลา ทั้งยังช่วยให้ทราบพฤติกรรมของผู้ควบคุมเรือตลอดการเดินทางได้ ช่วยให้นำข้อมูลการเดินเรือมาวิเคราะห์เพื่อกำหนดแผนงานและควบคุมการเดินเรือได้
ป้องกันการเดินเรือผิดเส้นทางที่จะส่งผลให้เกิดการสิ้นเปลืองทั้งพลังงานและแรงงานได้เป็นอย่างดี และยังช่วยให้สามารถกำหนดเส้นทางเดินเรือที่ดีหรือเหมาะสม โดยใช้เวลาน้อยที่สุดและคุ้มค่าพลังงานมากที่สุดในครั้งต่อ ๆ ไปได้ ทำให้สามารถควบคุมเวลาและระยะทางการเดินทางได้ สามารถกำหนดค่าใช้จ่ายในการเดินเรือได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
เมื่อทราบข้อมูลการเดินเรือได้ตลอดเวลา ย่อมเป็นการช่วยให้เจ้าของเรือสามารถตั้งค่ากำหนดความเร็วของเรือตามช่วงเวลาต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม นำข้อมูลมาวางแผนว่าช่วงเวลาใดบ้างที่พนักงานขับไม่ควรติดเครื่องยนต์ นำข้อมูลการเดินเรือมากำหนดเป็นแผนการดำเนินงานในแต่ละรอบของการเดินเรือ มีการคำนวณเส้นทางที่เหมาะสมสำหรับการประมง และกำหนดระยะเวลาเพื่อซ่อมบำรุงเรือให้อยู่ในสภาพดีตลอดเวลา ด้วยการวางแผนนี้จะทำให้ลดค่าใช้จ่ายในการซ่อมบำรุงได้ในระยะยาว ทำให้อัตราการสึกหรอช้าลง เป็นการใช้เรืออย่างคุ้มค่าและปลอดภัยในการเดินทาง
เมื่อมีการแสดงตำแหน่งของเรือในขณะเดินทางได้ตลอดเวลา ทำให้ทราบว่ามีการเดินเรือตามแผนที่ทางต้นสังกัดกำหนดเอาไว้หรือไม่ มีลักษณะของการเดินเรือที่ออกนอกเส้นทางหรือไม่ การส่งหรือรับสินค้าตรงตามกำหนดที่ต้องการหรือไม่ อันจะเป็นปัจจัยที่ช่วยให้ต้นสังกัดสามารถบริหารจัดการการเดินเรือได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดค่าใช้จ่ายและค่าเสียเวลาโดยไม่จำเป็นได้
การทำประมงอย่างรับผิดชอบและปฏิบัติตามที่กฎหมายกำหนด โดยอาศัยระบบบันทึกติดตามเรือ VMS นั้นถือเป็นหลักฐานพิสูจน์ความบริสุทธิ์ที่สำคัญของกิจการเดินเรือ โดยเฉพาะในกรณีที่ถูกจับกุมในข้อหารุกล้ำน่านน้ำ หรือดำเนินการที่ผิดกฎหมายเกี่ยวกับเขตการประมงได้เป็นอย่างดี
เมื่อเกิดภาวะฉุกเฉินในบางพื้นที่ อย่างภัยพิบัติต่าง ๆ เช่น การเกิดคลื่นสึนามิ แผ่นดินไหว หรือเกิดพายุคะนองรุนแรงในบริเวณที่เรือเดินทางอยู่ ก็สามารถนำระบบนี้มาแจ้งเตือนแก่เรือได้ นอกเหนือจากการแจ้งเตือนปกติ หรือใช้ในการกระจายข่าวไปยังเรือประมงลำอื่น ๆ ในบริเวณนั้นได้อีกด้วย และหากเรือที่ติดตั้งระบบนี้เกิดเหตุประสบภัย ระบบการติดตามนี้ก็จะเป็นอีกช่องทางที่ช่วยให้เรือร้องขอความช่วยเหลือได้อย่างทันท่วงที
เพื่อป้องกันไม่ให้เรือหลงเข้าไปในพื้นที่ต้องห้าม สามารถกำหนดให้ระบบแจ้งเตือนเมื่อเรือแล่นเข้าใกล้พื้นที่เฝ้าระวัง ไม่ว่าจะเป็นเขตอนุรักษ์ พื้นที่อันตราย หรือออกนอกเส้นทางที่กำหนด เป็นการกำหนดพื้นที่เฝ้าระวังไว้ล่วงหน้า เพื่อให้ระบบส่งรายงานเตือนไปยังที่อีเมล์ของผู้ใช้งาน ผ่านระบบดาวเทียมสื่อสาร หรือระบบ SMS ของมือถือ
ด้วยข้อดีต่าง ๆ เช่นนี้ทำให้การนำระบบ VMS มาใช้งานในธุรกิจการขนส่งทางเรือมีความสำคัญและจำเป็นมาก การนำระบบติดตามชนิดนี้มาใช้จะช่วยให้เรือและสินค้าของผู้ประกอบการมีความปลอดภัยมากขึ้น ทั้งยังส่งผลต่อภาพลักษณ์ที่ดีขององค์กรอีกด้วย
Vessel Monitoring System หรือ VMS คือระบบติดตามเรือประมงที่หลายประเทศใช้ควบคุมและเฝ้าระวังการทำประมงแบบผิดกฎหมาย (IUU Fishing)
